Η μιτροειδής βαλβίδα: σημασία και λειτουργία
Η καρδιά είναι ένα πολύπλοκο όργανο που κάνει μια απλή αλλά τόσο σημαντική λειτουργία: είναι η αντλία αίματος του οργανισμού μας. Στην πραγματικότητα, είναι δύο αντλίες σε μία. Η μία αντλία (η δεξιά) προωθεί το ‘φτωχό’ σε οξυγόνο αίμα (φλεβικό) που μαζεύεται από τις φλέβες όλου του σώματος προς τους πνεύμονες για να οξυγονωθεί. Η άλλη αντλία (η αριστερή) προωθεί το ‘πλούσιο’ (αρτηριακό) σε οξυγόνο αίμα από τους πνεύμονες στις αρτηρίες όλου του σώματος και των οργάνων μας.
Η αριστερή αντλία αποτελείται από 2 ‘χώρους’ (κοιλότητες), τον αριστερό κόλπο και την αριστερή κοιλία και δύο βαλβίδες, την αορτική και τη μιτροειδή βαλβίδα. Ο αριστερός κόλπος συγκεντρώνει το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα που έρχεται από τους πνεύμονες. Μόλις γεμίσει, προωθεί το αίμα αυτό μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας στην αριστερή κοιλία για να εξωθηθεί στη συνέχεια από εκεί στο σώμα μας. Ο αριστερός κόλπος λοιπόν χωρίζεται από την αριστερή κοιλία από τη μιτροειδή βαλβίδα, η οποία είναι και ανεπίστροφη, δηλαδή φυσιολογικά επιτρέπει τη ροή του αίματος μόνο από τον αριστερό κόλπο στην αριστερή κοιλία και όχι αντίστροφα. Φυσιολογικά η μιτροειδής βαλβίδα αποτελείται από δύο γλωχίνες, την πρόσθια και την οπίσθια, οι οποίες διαθέτουν ένα μηχανισμό που τις συγκρατεί που μοιάζει με αλεξίπτωτο και αποτελείται από τενόντιες χορδές.
Επιδιόρθωση μιτροειδούς βαλβίδας
Η επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην αντιμετώπιση της ανεπάρκειας μιτροειδούς. Κατά την επέμβαση αυτή διατηρείται η φυσική βαλβίδα αλλά επιδιορθωμένη έτσι ώστε να μην ανεπαρκεί πλέον.
Τα βασικά πλεονεκτήματα της επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας είναι τα παρακάτω:
- Δεν απαιτούνται αντιπηκτικά ή ιδιαίτερη φαρμακευτική αγωγή
- Ελάχιστος μακροπρόθεσμος κίνδυνος αιμορραγίας, θρόμβωσης ή ενδοκαρδίτιδας, αφού δεν υπάρχει «ξένο» υλικό μέσα στην καρδιά μας
- Με τη διατήρηση της φυσικής βαλβίδας διατηρείται η αρχιτεκτονική της καρδιάς μας με αποτέλεσμα τη πιο φυσιολογική λειτουργία της
- Άριστα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αφού φαίνεται οι επιδιορθωμένες βαλβίδες να διατηρούν άψογη λειτουργία για δεκαετίες, ξεπερνώντας συχνά και τον κύκλο λειτουργίας των μηχανικών βαλβίδων
- Χαμηλότατου κινδύνου επέμβαση. Ο κίνδυνος της επιδιόρθωσης είναι συχνά κοντά στο 1% ενώ της αντικατάστασης μιτροειδούς κοντά στο 3%
Η κλινική μας είναι μια από τις ελάχιστες στην Ελλάδα που πληρούν τα κριτήρια Center of Excellence στην επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας, έχοντας μεγάλη σειρά και εμπειρία στα περιστατικά αυτά καθώς και ποσοστά επιτυχών επιδιορθώσεων άνω του 99.5%. Έτσι υπάρχει η απαραίτητη εξειδίκευση, εμπειρία και εξοπλισμός για το καλύτερο και ασφαλέστερο αποτέλεσμα. Οι περισσότερες επεμβάσεις επιδιόρθωσης μιτροειδούς γίνονται πλέον ενδοσκοπικά.
Αντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας
Η αντικατάσταση της μιτροειδούς βαλβίδας πραγματοποιείται σε όλους τους ασθενείς που πάσχουν από σοβαρού βαθμού στένωση και σπανίως σε ασθενείς που πάσχουν από συγκεκριμένους τύπους ισχαιμικής ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας όπου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί επιδιόρθωση (πχ μετά από έμφραγμα)
Ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, τις επιθυμίες του, το ιστορικό και τις συννοσηρότητές του υπάρχουν οι παρακάτω τύποι βαλβίδων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επεμβάσεις αντικατάστασης:
Μηχανικές (Μεταλλικές) βαλβίδες τελευταίας γενιάς:
Πρόκειται για βαλβίδες που παλαιότερα αναφέρονταν ως μεταλλικές. Είναι φτιαγμένες από τιτάνιο και άλλα ειδικά κράματα. Οι βαλβίδες αυτές είναι σχεδιασμένες να λειτουργούν απρόσκοπτα για πολλές δεκαετίες. Έχουν κύκλο λειτουργίας απεριόριστο και η πιθανότητα να δυσλειτουργήσουν μελλοντικά είναι κάτω του 5% στην εικοσαετία.
Οι βαλβίδες αυτές απαιτούν τη χρήση αντιπηκτικού φαρμάκου (sintrom) εφ’όρου ζωής. Αυτό γιατί για να λειτουργήσει σωστά η βαλβίδα δεν πρέπει να δημιουργηθούν θρόμβοι. Το συγκεκριμένο αντιπηκτικό φάρμακο επηρεάζει την πήξη του αίματος σε όλο το σώμα. Αυξάνει ελαφρώς την πιθανότητα αιμορραγίας, είδικα μετά από τραυματισμούς, ενώ χρειάζεται ειδικό προγραμματισμό στην κύηση και σε προγραμματισμένες επεμβάσεις. Επειδή αλληλεπιδρά με τη βιταμίνη Κ θα πρέπει η λήψη πράσινων λαχανικών και τροφών πλούσιων σε βιταμίνη Κ να γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για τη λήψη αλκοόλ.
Τα επίπεδα πήξης του αίματος και η δόση του αντιπηκτικού ρυθμίζονται με μηνιαία αιματολογική εξέταση ή και στο σπίτι με απλή συσκευή μέτρησης που μοιάζει με αυτή που μετράει τα επίπεδα σακχάρου.
Οι μηχανικές βαλβίδες με βάση τις ευρωπαϊκές αλλά και αμερικάνικες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστώνται συνηθέστερα σε ασθενείς που είναι νεότερης και μέσης ηλικίας ή σε ασθενείς που ήδη βρίσκονται σε αντιπηκτική αγωγή. Πρέπει όμως πάντα να γίνεται αναλυτική συζήτηση ανάμεσα στον ασθενή και τον καρδιοχειρουργό για τα υπέρ και τα κατά της τοποθέτησης μηχανικών βαλβίδων και τις διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν.
Στην κλινική μας τοποθετούνται αποκλειστικά μηχανικές βαλβίδες τελευταίας γενιάς. Έχουν άριστα αιμοδυναμικά στοιχεία και μπορούν να τοποθετηθούν με ασφάλεια ακόμα και σε ασβεστωμένους μιτροειδικούς δακτυλίους.
Βιολογικές βαλβίδες τελευταίας γενιάς:
Πρόκειται για βαλβίδες από ειδικά επεξεργασμένο βοδινό ιστό. Επειδή αποτελούνται από βιολογικό υλικό δεν έχουν τόσο κίνδυνο να θρομβωθούν όπως οι μηχανικές βαλβίδες που περιγράφουμε παραπάνω. Έτσι δεν απαιτούν τη μακροπρόθεσμη λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων. Επίσης, δεν απαιτούν τακτική αιματολογική εξέταση, δεν θέτουν περιορισμούς διαιτητικούς ή στη λήψη αλκοόλ και δεν αυξάνουν τον κίνδυνο αιμορραγίας μετά από πιθανό τραυματισμό, στην κύηση ή σε προγραμματισμένες επεμβάσεις.
Όμως, σε αντίθεση με τις μηχανικές βαλβίδες, έχουν περιορισμένο κύκλο λειτουργίας. Σταδιακά με την πάροδο των ετών φθείρονται και αρχίζουν να εμφανίζουν στένωση ή και ανεπάρκεια. Τότε θα πρέπει να προγραμματιστεί εκ νέου η αντικατάστασή τους με άλλη βαλβίδα διαδερμικά ή χειρουργικά. Κατά μέσο όρο οι βαλβίδες αυτές λειτουργούν απροβλημάτιστα για περίπου 10-15 έτη.
Οι βιολογικές βαλβίδες με βάση τις ευρωπαϊκές αλλά και αμερικάνικες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστώνται συνηθέστερα σε πιο ηλικιωμένους ασθενείς, από 70 και άνω, ή σε ασθενείς που δεν μπορούν να λάβουν αντιπηκτική αγωγή. Πρέπει όμως πάντα να γίνεται αναλυτική συζήτηση ανάμεσα στον ασθενή και τον καρδιοχειρουργό για τα υπέρ και τα κατά της τοποθέτησης βιολογικών βαλβίδων και τις διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν
Στην κλινική μας τοποθετούνται αποκλειστικά βιολογικές βαλβίδες τελευταίας γενιάς. Οι βαλβίδες αυτές έχουν ειδική επεξεργασία του υλικού από το οποίο αποτελούνται. Με τον τρόπο αυτό η φθορά τους καθυστερεί σημαντικά προσφέροντας μεγαλύτερο απρόσκοπτο κύκλο λειτουργίας.
Ενδοσκοπική και ρομποτική επιδιόρθωση και αντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας
Όλες οι επεμβάσεις επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης της μιτροειδούς βαλβίδας πραγματοποιούνται από την ομάδα μας με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των επεμβάσεων μιτροειδούς πραγματοποιούνται ενδοσκοπικά χωρίς στερνοτομή αλλά με μικρή τομή λίγων εκατοστών στο δεξί πλάγιο θωρακικό τοίχωμα και χρήση κάμερας και ειδικών εργαλείων ή χρήση ρομποτικού συστήματος. Τα πλεονεκτήματα της ενδοσκοπικής επιδιόρθωσης ή αντικατάστασης της μιτροειδούς βαλβίδας είναι:
- Ελάχιστα επεμβατική και ελάχιστα τραυματική μέθοδος
- Ελάχιστη απώλεια αίματος
- Σχεδόν μηδενικός κίνδυνος λοίμωξης τραύματος
- Μικρότερος κίνδυνος μετεγχειρητικών αρρυθμιών (πχ κολπική μαρμαρυγή)
- Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος
- Ταχύτερη κινητοποίηση
- Βραχύτερη διάρκεια νοσηλείας
- Ταχύτερη ανάρρωση και επιστροφή στην καθημερινότητα
- Άριστο κοσμητικό αποτέλεσμα
- Μεγάλη ακρίβεια κινήσεων και χειρισμών
- Μεγάλη ασφάλεια αντίστοιχη των ανοικτών επεμβάσεων
- Άριστα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα
Οι επεμβάσεις μιτροειδούς βαλβίδας γίνονται πάντα με καθοδήγηση και παρακολούθηση από διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επέμβαση έτσι ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Για τις επεμβάσεις αυτές γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο την παραμονή της επέμβασης. Μετεγχειρητικά ο ασθενής παραμένει στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για παρακολούθηση το βράδυ της επέμβασης και λαμβάνει εξιτήριο την 4η-5η μετεγχειρητική ημέρα.
